Decydując się na rośliny doniczkowe, bierzemy na siebie odpowiedzialność za ich utrzymanie i stworzenie odpowiednich warunków dla ich prawidłowego rozwoju. Oprócz nawodnienia niezbędne jest zapewnienie im odpowiedniej ilości światła, temperatury i dostępu powietrza. Przyjrzyjmy się zatem szczegółowo tym czynnikom.
Światło
Światło jest bardzo istotnym czynnikiem, który pobudza rozwój rośliny. Intensywność i czas działania światła mają wpływ na wzrost i kwitnienie rośliny. Roślina rośnie przeważnie nocą. Światło działa hamująco na wzrost, dlatego można zaobserwować, że rośliny, które są mocno oświetlone, osiągają niskie rozmiary, a ich liście są drobne. Proporcjonalny wzrost i odpowiednie zabarwienie danych narządów rośliny wskazują na to, czy są one właściwie ustawione do źródła światła. Należy pamiętać, że warunki świetlne, jakie stwarzamy roślinom doniczkowym, powinny odpowiadać tym jakie panują w naturalnym środowisku, z którego pochodzą.
W zależności od tego, w jakiej fazie rozwojowej jest roślina, to będzie wymagała innego natężenia światła. Roślina w fazie intensywnego kwitnienia i wzrostu potrzebuje znacznie więcej światła niż jeśli jest w fazie spoczynku. Oczywiście ilość zapotrzebowania na światło zależy także od gatunku rośliny, wilgotności oraz innych czynników wzrostowych. Jak z każdym czynnikiem nadmiar oraz niedobór światła są tak samo szkodliwe. Rośliny, którym dostarcza się zbyt mało światła, mają słabe pędy, liście są drobne i jasne, często same blaszki liściowe zwracają się w stronę, z której dochodzi najwięcej światła, przez co roślina się deformuje. Nadmiar światła również jest szkodliwy, ponieważ liście w takich warunkach bledną, żółkną, zasychają oraz mogą pojawić się na nich plamy. Jeśli zostawimy roślinę lubiącą stanowisko słoneczne w miejscu zacienionym, to po jakimś czasie może wyglądać na nieco wycieńczoną. Natomiast po powrocie na stanowisko słoneczne od razu odżyje.
W naszych warunkach klimatycznych długość okresu świetlnego (nieprzerwany czas oświetlenia rośliny w ciągu dobry) jest dość krótki jesienią, zimą i na początku wiosny. Dlatego w tym czasie należy dostarczyć światła, z innych źródeł stosując tzw. sztuczne światło. Takie naświetlanie powinno trwać bez przerwy przez okres 10-14 godzin. W tym celu można użyć świetlówki (neonówki), których światło jest zbliżone do naturalnego. Dobrze sprawdzą się także świetlówki kompaktowe (energooszczędne). Są one mniejsze od neonówek, ale mają dużą moc przy niskim zużyciu energii. Można użyć także żarówek halogenowych, których światło można ustawić na wybraną roślinę. Mają natomiast taki minus, że szybko się nagrzewają, dlatego bardziej sprawdzą się jako uzupełnienie do podstawowego oświetlenia.
Podział roślin ze względu na dostęp do światła:
- Stanowisko słoneczne – za miejsca słoneczne będziemy uważali stanowiska w pobliżu okna wychodzącego na południe, zachód lub wschód. Na takim stanowisku najlepiej będą czuły się sukulenty oraz kaktusy, a także rośliny światłolubne np. juki, cytrusy. Istotne jest, że stanowisko słoneczne nie jest równoznaczne ze stanowiskiem, na którym roślina będzie wystawiona na bezpośrednie promienie słoneczne. Pamiętajmy o tym, ustawiając ją na oknie tak, aby nie była narażona na poparzenia.
- Stanowisko o świetle rozproszonym – to takie stanowisko, gdzie np. promienie słoneczne przebijają przez firankę lub kiedy duże drzewo rosnące przed domem, rzuca cień na pomieszczenie. W takich warunkach najlepiej rosną np. fiołki afrykańskie, draceny. W mieszkaniach rośliny najczęściej korzystają ze światła, rozproszonego tzn. są oddalone o około 1,5–2 metry od okna mającego dostęp do takiego światła.
- Stanowisko cieniste – czyli takie, gdzie promienie słoneczne praktycznie nie dochodzą. Będą to wszelkie zacienione miejsca w mieszkaniu. W takich warunkach najlepiej będą rosły np. skrzydłokwiaty oraz paprocie. Stanowisko północne jest odpowiednie dla roślin cieniolubnych np. paproci, bluszczu.
Rośliny możemy podzielić również ze względu na wymagany czas oświetlenia w ciągu doby:
- Rośliny dnia krótkiego – zakwitają, gdy działanie światła jest krótsze niż 14 godzin np. kalanchoe, chryzantemy.
- Rośliny dnia długiego – wymagają co najmniej 14 godzin światła na dobę, aby zawiązać pąki kwiatowe np. rośliny cebulowe, rośliny jednoroczne, drakiew.
- Rośliny obojętne na długość oświetlenia – np. fuksje, niecierpki, róże.
Temperatura
Temperatura jest zewnętrznym czynnikiem, który wpływa na procesy życiowe roślin. Rośliny doniczkowe uprawiane w mieszkaniach zazwyczaj pochodzą z miejsc o znacznie wyższych temperaturach powietrza. Źle wpływają na rośliny skoki temperaturowe, dlatego najlepiej, jeśli miałyby one zapewnioną stałą temperaturę. Oczywiście latem ta temperatura będzie wyższa niż zimą. Należy wystrzegać się nagłych zmian temperatury jak np. wyniesienie rośliny ze słonecznego salonu, do chłodniejszej temperatury na tarasie. Naturalne jest, że latem temperatura w pomieszczeniach będzie o około 5-10 stopni wyższa niż zimą. Zimą rośliny są w spoczynku, zatem nie potrzebują tak wysokiej temperatury do rozwoju. Latem rośliny pokojowe mają przeważnie zapewnioną odpowiednią temperaturę – w tym czasie roślina intensywnie rośnie. Zimą zazwyczaj temperatura w mieszkaniach jest za wysoka dla roślin z tego względu, że działają kaloryfery, powietrze jest bardziej suche, dogrzewamy się różnymi źródłami ciepła. W wyniku tego rośliny bledną, ich liście mogą żółknąć. Dlatego zimą rośliny należy trzymać z dala od kaloryferów, ale też zapewnić im dostateczną ilość światła, które zimą jest dosyć słabe. Wtedy też należy zmniejszyć częstotliwość podlewania oraz zaprzestać nawożenia.
Wyróżniamy 3 rodzaje temperatur:
- Minimalna – poniżej tej temperatury procesy życiowe roślin przestają przebiegać w odpowiednim stopniu wystarczającym dla nich.
- Maksymalna – powyżej tej temperatury funkcje życiowe rośliny zostają zachwiane.
- Optymalna – temperatura, w której wszystkie funkcje życiowe rośliny przebiegają na odpowiednim poziomie.
Rośliny możemy podzielić również ze względu na preferencje termiczne. Przypasowujemy je do danej kategorii na podstawie warunków, w jakich rosną w naturalnym środowisku:
- Rośliny chłodnych pomieszczeń – wymagają zimą temperatury od 8 do 12°C np. bluszcz, prymulka.
- Rośliny umiarkowanie ciepłych pomieszczeń – takie, które zimą powinny mieć zapewnioną temperaturę 12 – 18°C w pomieszczeniach np. dracena, kaktus.
- Rośliny ciepłych pomieszczeń – zimą wymagają temperatury 18–25°C , są to np. storczyki, difenbachia.
Powietrze
Powietrze jest źródłem tlenu dla roślin i pełni, ważną rolę w ich funkcjach życiowych. Rośliny w mieszkaniu oddychają tym samym powietrzem co my. Jeśli zatem czujemy, że jest nam duszno, to bądźmy pewni, że rośliny też odczuwają duchotę. Oddychają one wszystkimi swoimi częściami w tym korzeniami, dlatego w doniczce nie powinno zalegać zbyt dużo wody, bo wtedy korzenie rośliny się duszą. Aby roślina mogła prawidłowo oddychać, w doniczce musimy zapewnić jej porowatą ziemię. Jeśli na powierzchni doniczki nie ma glonów, a sama doniczka jest czysta, to znaczy, że przepuszcza powietrze. Na dnie dobrze jest umieścić drenaż, który pozwoli na, swobodne odpłyniecie nadmiaru wody z doniczki.
Trzymając rośliny doniczkowe w mieszkaniu, powinniśmy zwrócić uwagę na przeciągi, które nie są dla nich korzystne. Zwłaszcza dla tych roślin, które mają bardzo drobne ulistnienie. Nagłe podmuchy chłodnego powietrza mogą powodować u roślin silne wyparowanie wody i więdnięcie. Natomiast samo wietrzenie pomieszczeń jest bardzo wskazane dla roślin, które w nich przebywają. Najlepiej wietrzyć pomieszczenia 2 razy dziennie, rano i wieczorem.
Woda
Woda jest niezbędna do wzrostu roślin. Ilość wody, którą zużywamy do podlewania roślin, zależy od wielu czynników. Przede wszystkim podlewać należy regularnie. Dobrze jest mieć wyznaczoną stałą porę podlewania, do której rośliny będą przyzwyczajone. Najkorzystniejsze dla roślin jest podlewanie rano lub wieczorem. Nie powinno się tego robić w słońcu, jak i podczas wysokiej temperatury powietrza. Podlewanie podczas wysokiej temperatury może spowodować uschnięcie rośliny, gdyż woda, którą podlewamy, może szybciej wyparować, niż roślina zdążyłaby ją pobrać.
Jeżeli chodzi o ilość wody zużywanej do podlewania roślin doniczkowych, to tutaj też należy zachować umiar, gdyż zarówno brak wody, jak i nadmiar są dla roślin szkodliwe. Przy zbyt małej ilości wody wzrost roślin zostaje zahamowany. Jeśli zbyt długo będzie się utrzymywał taki stan, to roślina może zacząć więdnąć. Przy nadmiernym podlewaniu, jeśli roślina będzie miała zbyt dużo wody, korzenie nie będą w stanie pobrać tlenu i mogą zgnić. Łatwo wtedy mogą zaatakować je grzyby i bakterie. W konsekwencji cała roślina zacznie usychać. Bardzo wrażliwymi na przelanie są np. kaktusy i begonie. Przy ich pielęgnacji należy wystrzegać się nadmiernego podlewania.
Dobrze by było rozmieścić rośliny w takich miejscach, do których będziemy mieć swobodny dostęp, żeby je podlać. Jeśli zdarzy nam się roślinę przesuszyć, to należy podlewać ją małymi ilościami wody, stopniowo. Najlepiej sprawdzić dotykowo, czy ziemia w doniczce jest wilgotna. Starsze rośliny należy podlewać, wlewając wodę na spodek, a młode rośliny oraz te po przesadzeniu należy podlewać z góry doniczki. Oprócz podlewania dobrze jest również zraszać liście roślin zwłaszcza w okresie zimowym, gdy powietrze jest dosyć suche. Duże zakurzone liście należy regularnie przemywać. Dla większości roślin pokojowych odpowiednia wilgotność powinna być na poziomie 60-40%, czyli taka, która występuje latem w klimacie umiarkowanym.
Podział roślin ze względu na zapotrzebowanie w wodę:
- kserofity – rośliny sucholubne np. kaktusy, sukulenty.
- higrofity – rosną przy zapewnionej dostatecznej ilości wody, potrzebują jej więcej niż przeciętne rośliny np. cibora.
- mezofity – mają średnie zapotrzebowanie na wodę. Większość roślin domowych to mezofity, które wymagają umiarkowanego podlewania. Mocniej należy je podlewać w okresie wzrostu i kwitnienia. W stanie spoczynku rośliny te potrzebują mniej wody.
źródło:
- ABC florystyki, Anna Nizińska.
- Rośliny doniczkowe w mieszkaniu, Kazimierz Mynett.
- Rośliny doniczkowe – opis upraw 240 roślin doniczkowych, praca zbiorowa.
- fot. pixabay.com