Mniszek lekarski jest wieloletnią byliną. Powszechnie występuje w klimacie umiarkowanym w Europie, Azji oraz w Ameryce Północnej. Najczęściej wyrasta w ogrodach, na łąkach, trawnikach, pastwiskach, ale także spotyka się go w miastach, przy drogach i w parkach.
Zakwita wczesną wiosną. Najlepiej kwitnie na stanowisku słonecznym. Tworzy wówczas rozległe połacie, intensywnie żółtych kwiatów. Wyrasta na wysokość od kilku do około 40 cm. Kwiatostanem są koszyczki. Zwykle mają średnicę około 2,5 cm oraz złożone są z języczkowatych kwiatów. Jeden koszyczek może zawierać nawet 150 kwiatów.
W całej roślinie znajduje się mlecznobiały sok. Kwiaty mniszka lekarskiego otwierają się tylko w czasie słonecznej pogody. Zawierają wartościowy pyłek i nektar, więc są chętnie obsiadane przez pszczoły. Roślinę można rozmnażać przez nasiona lub przez podział korzenia. Mniszki lekarskie zazwyczaj żyją w symbiozie z grzybami dostarczającymi im cennych składników odżywczych, dzięki czemu mogą rosnąć nawet w ubogim podłożu. Po przekwitnięciu roślina tworzy kule, której delikatne nasiona mogą być przenoszone przez wiatr na dalekie odległości.
Jak zbierać i suszyć mniszek lekarski?
Mniszka lekarskiego najlepiej zbierać ze sprawdzonych, ekologicznych miejsc. Te które, rosną np. przy drogach, mogą zawierać metale ciężkie. Surowcem zielarskim jest cała roślina. Zbiera się liście, koszyczki kwiatowe (lub same płatki) korzenie oraz ziele, czyli część nadziemną. Ziele i liście należy zbierać wczesną wiosną, kiedy kwiaty są jeszcze w pączkach lub na początku kwitnienia. Jeśli będziemy zbierać ziele, które jest w pełni kwitnienia, to w czasie suszenia może utworzyć się z kwiatostanów puch. Jeśli zależy nam na ususzeniu samych płatków, to należy je zbierać w słoneczny dzień, wówczas gdy są w pełni kwitnienia. Wczesną wiosną lub późną jesienią wykopujemy również korzenie mniszka lekarskiego.
Zebrane surowce należy suszyć w zacienionym, suchym i przewiewnym miejscu w temperaturze 35°C. Wśród zebranego surowca nie powinny znaleźć się przekwitłe oraz rozsypujące się koszyczki kwiatów. Korzenie najlepiej od razu umyć i pokroić na mniejsze części. Można je suszyć w pobliżu kaloryferów lub w nagrzanym piekarniku. Prawidłowo wysuszony korzeń mniszka powinien być szarobrunatny. Przy zginaniu powinien się złamać, ukazując żółtawy rdzeń.
Właściwości i zastosowanie mniszka lekarskiego
Mniszek lekarski ma szerokie zastosowanie lecznicze, o którym pierwsze wzmianki pojawiły się w X wieku. Do dziś wielu z nas chętnie korzysta z jego leczniczych właściwości. Mniszek lekarski jest rośliną bogatą w cenne biopierwiastki takie jak: potas, wapń, fosfor, krzem, magnez, miedź, selen, molibden. Zawiera witaminy: C, witaminy z grupy B, witaminę K oraz prowitaminę A czyli karoten. Ponadto w mniszku znajdziemy kwas foliowy, flawonoidy, karotenoidy, woski, żywice, aminokwasy i inne. Mniszek lekarski korzystnie wpływa na układ pokarmowy, poprawia pracę trzustki, wątroby i żołądka. Jego gorzki smak pobudza trawienie. Wspiera układ odpornościowy, pozytywnie wpływa na florę bakteryjną w jelitach. Ma działanie przeciwnowotworowe. Usuwa z organizmu toksyny. Ma właściwości krwiotwórcze, dlatego w szczególności powinno się go przyjmować przy anemii. Pomocny w leczeniu dolegliwości skórnych oraz schorzeń reumatycznych.
Istnieje wiele przepisów na wykorzystanie mniszka lekarskiego. Najczęściej robi się z niego syrop, który jest niezastąpiony w okresie przeziębieniowym. Stosuje się go przy kaszlu oraz bólu gardła. Ponadto usprawnia on pracę nerek, zapobiega miażdżycy, pomaga w odbudowaniu flory bakteryjnej w jelitach, wpływa korzystnie na gospodarkę hormonalną oraz doskonale regeneruje organizm. Mniszka lekarskiego wykorzystuje się również do przygotowania: herbatek, win, miodów, leków, preparatów do stosowania zewnętrznego. Można go dodawać do koktajli, sałatek, kanapek. Jako jedna z wcześniejszych, wiosennych roślin uzupełni niedobory witamin po zimie.
źródło:
- Mniszek lekarski w walce z nowotworami – Zbigniew T. Nowak.
- Na zdrowie porady dr Górnickiej – J.Górnicka, S.Zwolińska – Kańtoch.
- Zbieramy zioła – K. Mikołajczyk, M.Reszczyńska.
