Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus) pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie od dawna przypisywano mu ochronne moce. Tamtejsze plemiona uważały tę roślinę za świętą. Twierdzono, że słonecznik, pobierając energię ze słońca, nasyca nią swoje pestki, dając zdrowe i niezwykle energetyczne jedzenie. Piękne kwiaty słoneczników są częstym motywem w sztuce. Jednym z najbardziej znanych dzieł malarstwa są Słoneczniki Vincenta Van Gogha.
Już od najdawniejszych lat słonecznik wykorzystywano nie tylko jako pożywienie, ale również wytwarzano z niego leki i kosmetyki. Choć do Europy zawitał dopiero w XVI wieku, to od razu zyskał szerokie grono wielbicieli. Dzisiaj trudno byłoby wyobrazić sobie lato bez kwitnących słoneczników, które kojarzą się przede wszystkim z wiejskimi ogrodami.
Kiedy siać słoneczniki i jakie mają wymagania?
Jeżeli chodzi o uprawę słoneczników, to wymagają one żyznej i umiarkowanie wilgotnej gleby. Nasiona wysiewa się pod koniec kwietnia lub na początku maja, na głębokość około 2-3 cm. Już po kilku dniach od wysiania kiełkują. Należy pamiętać o tym, że roślina ta silnie się rozrasta. Może wyrastać do ponad 3 m wysokości, a jej koszyczki mogą mieć nawet 50 cm średnicy. Zatem jeśli chcemy uzyskać wysokie słoneczniki, o dużych kwiatostanach to nie należy siać nasion zbyt blisko siebie. Najlepiej zachować pomiędzy nimi odstęp co najmniej 50 cm.
Słoneczniki kwitną od lipca do października. Posiadają mocny korzeń i grubą łodygę, która z powodzeniem radzi sobie z udźwignięciem dużej i ciężkiej główki słonecznika. Rośliny te są odporne na szkodniki i choroby. Dzięki mocnej, stabilnej łodydze mogą być użyte jako naturalne podpory np. do fasoli ozdobnej lub groszku pachnącego, które to będą mogły się po niej piąć.
Szpaler słoneczników jest bardzo efektowną ozdobą ogrodów, a przy tym może stanowić pewnego rodzaju granicę rozdzielającą ogród. W okresie kwitnienia słoneczniki są często oblegane przez owady, ze względu na zawartość cennego nektaru. Natomiast gdy zaczynają usychać i opadać płatki kwiatowe, będące oznaką, że słonecznik jest już dojrzały, wówczas zaczynają dobierać się do niego ptaki. Wykruszają się wtedy również malutkie kwiatki, które widnieją na nasionach. Jednak o tym, czy słonecznik jest już w pełni dojrzały najlepiej samemu się przekonać, poprzez skosztowanie kilku nasion. Słonecznik jednoroczny może mieć nasiona: białe, szare, czarne lub w paski. Czarne nasiona są najmniejsze, a te w paski największe.
Pestki słonecznika
Pestki słonecznika zawierają witaminy (A, E, D, B, K, PP), cenne pierwiastki (np. potas, magnez, wapń, miedź, cynk, żelazo), nienasycone kwasy tłuszczowe oraz olej bogaty w witaminę E, czyli tzw. witaminę młodości. Uzyskany z pestek olej słonecznikowy pozytywnie wpływa na stan skóry, włosów i paznokci.
Olej słonecznikowy
Ssanie oleju słonecznikowego wzmacnia zęby, wybiela je, pomaga w leczeniu paradontozy oraz chorób zatok. Olej słonecznikowy stosowany zewnętrznie łagodzi dolegliwości skórne, zmniejsza świąd po ukąszeniu owadów, przyśpiesza gojenie się ran. Dawniej nacierano nim czoło i skronie, aby zniwelować ból głowy.
Spożywanie pestek oraz oleju słonecznikowego powoduje obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, zapobiega rozwojowi nowotworów, usprawnia pracę systemu nerwowego, łagodzi stres i napięcie, poprawia pamięć i koncentrację, dodaje energii, łagodzi bóle głowy oraz pomaga usunąć toksyny z organizmu.
Pestki słonecznika są smaczną przekąską, ale również mają szerokie zastosowanie w kuchni. Można je dodawać do sałatek, musli, jogurtów, owsianek, zup, ciast, deserów. Ze względu na dużą zawartość białka chętnie wykorzystuje się je do potraw wegetariańskich i wegańskich.
