Lipa (Tilia) jest długowiecznym drzewem liściastym, którego zakwitające kwiatostany roztaczają przyjemny, słodkawy zapach. Lipy są miododajnymi roślinami, dlatego w okresie kwitnienia ich żółtobiałe kwiaty są silnie oblegane przez owady. Drzewa te charakteryzują się zazwyczaj gęstą i zaokrągloną koroną. Ich kora jest szaro-zielona, a liście sercowate. Owocem lip jest niewielki orzeszek. W naszym kraju najczęściej spotykanym gatunkiem lipy jest lipa drobnolistna. Nieco rzadziej, bo występującą jedynie na południu kraju można spotkać lipę szerokolistną.
Lipa drobnolistna (Tilia cordata)
Pochodzi z Europy oraz Azji Zachodniej. Pospolicie rośnie w Polsce na całym niżu przy drogach, domach, w parkach oraz w niższych rejonach górskich. Naturalnie rośnie w lasach liściastych, głównie dębowo-grabowych oraz łęgowych. Może dożywać nawet 1000 lat. Wyrasta na około 25-30 metrów wysokości. Jej kora jest popękana i szara. Młode gałązki są nagie. Pojedyncze liście są zaostrzone, pikowane. Kwiatostan jest 5-11 kwiatowy. Lipa drobnolistna kwitnie na początku lipca.
Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos)
Wyrasta na 40 metrów wysokości. Jej korona jest okrągła. Pień ma spękaną, ciemną korę. Młode gałązki są owłosione o barwie zielonej lub czerwonobrunatnej. Liście są większe niż u lipy drobnolistnej. Kwiaty tworzą 2-5 kwiatowy zwisający kwiatostan. Lipa szerokolistna kwitnie w czerwcu, dwa tygodnie wcześniej od lipy drobnolistnej.
Oba gatunki dostarczają cennego surowca lekarskiego, jakim są rozkwitające kwiatostany lipy. Zbiera się je wraz z szypułką i lancetowatym listkiem. Nie zbiera się kwiatów, które przekwitły oraz tych z zawiązanymi owocami. Zebrany surowiec należy rozłożyć cienką warstwą i suszyć w zacienionym i przewiewnym miejscu w temperaturze do 40ºC. Kwiatostany można zbierać już pod koniec czerwca przy suchej pogodzie. Po wysuszeniu kwiaty są słodkawe w smaku i mają miodowy zapach. Zachowują swój naturalny kolor.
Właściwości kwiatów lipy
Kwiatostany lipy bogate są m.in. we flawonoidy, kwasy organiczne, sole mineralne oraz olejek eteryczny. Napary z kwiatów lipy stosuje się jako środek napotny, w stanach gorączkowych, w przypadku chorób takich jak: grypa, przeziębienie, angina, zapalenie oskrzeli. Oprócz tego napary z lipy pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, wzmagają krzepliwość krwi, obniżają napięcie układu nerwowego, są pomocne przy zmęczeniu i trudnościach z koncentracją. Polepszają przemianę materii, zapobiegają zaparciom i wzdęciom. Mają działanie moczopędne i przeciwzapalne, przyśpieszają wydalanie toksyn, odtruwają i odkwaszają cały organizm.
Zewnętrznie naparu można używać do płukanek, do pielęgnacji cery, przy podrażnieniach skóry. Okłady z naparów z lipy stosuje się też przy zapaleniu spojówek, opuchnięciu i zmęczeniu oczu.
W kosmetyce wyciągi z kwiatów lipy są stosowane do produkcji szamponów i odżywek, ponieważ nadają włosom miękkość i połysk, dodatkowo przyjemnie miodowo pachną. Z kwiatów lipy można robić również płukanki do włosów, które mają działanie przeciwłupieżowe. Z kolei toniki z naparów rozjaśniają pieg i łagodzą stany zapalne skóry.
Ciekawostki:
- W starożytnym Rzymie lipa była uważana za symbol miłości i wierności małżeńskiej.
- Według wierzeń słowiańskich lipa była jednym z ulubionych drzew bogów oraz symbolizowała spokój, dobroć, łagodność. Słowiańskim zwyczajem było również robienie trumien z lipy. Wierzono bowiem, że drzewo to zapewni zmarłemu wieczny odpoczynek.
- Drewno lipowe jest miękkie i lekkie, łatwo się je obrabia, ponadto szybko wysycha i nie pęka. W XIX wieku powszechnie robiono z niego meble, skrzynie, w których przechowywano mąki i kasze oraz beczki na miód. Z drewna lipowego powstawały również powozy i sprzęt sportowy.
źródło:
- Na początku było drzewo, praca zbiorowa pod redakcją A. Rodak-Śniecińska.
- Atlas roślin, A. Halarewicz.
- Leśne rośliny zielarskie, M.Polakowska.
- fot. pl.wikipedia.org
